W świecie rzeźb Michaela Kósslera

Michael Kóssler urodził się najprawdopodobniej w 1671 roku w niewielkiej miejscowości Mindelau w Szwabii w rodzinie chłopskiej Georga Kósslera. Przed 1699 rokiem zamieszkał we Wrocławiu. Po kilku latach przeniósł się do Kłodzka, gdzie otworzył swój warsztat. W Niemodlinie pojawił się w latach 20. XVIII wieku. W swoim warsztacie wykonywał ołtarz dla kościoła w Grodkowie oraz zakonu cystersów w Jemielnicy. Dowodem na obecność Kósslera w Niemodlinie potwierdza księga gruntowa z lat 1732-1734, przygotowana dla władającego tutaj wówczas morawskiego rodu Żerotinów. Rzeźbiarz jest wymieniony z nazwiska w tym dokumencie. Znajduje się w grupie określonej jako mieszczanie przy rynku. Jego domostwo znajdowało się w środkowej części północnej. 

Przez wiele lat historycy zakładali, że Michael Kóssler zmarł po 1734 roku. Data ta podyktowana była jego zniknięciem z kart historii właśnie po tej dacie, czyli po wykonaniu ołtarza w Jemielnicy.

Jednak historykom udało się odnaleźć zapisy metrykalne, dotyczące kresu życia rzeźbiarza. Informacje z księgi zgonów z lat 1733-1791 parafii w Niemodlinie pozwalają ustalić, że zmarł w tym mieście w wieku 64 lat. Jego pogrzeb odbył się 4 stycznia 1736 roku. Nie wiadomo, gdzie został pochowany. Może to być parafialny cmentarz, który znajdował się przy niemodlińskiej kolegiacie. Nekropolia ta została zamknięta w 1802 roku. Do naszych czasów nie przetrwały widoczne ślady pochówków. Nie należy jednak wykluczać ewentualności pochowania Kósslera w samym kościele w Niemodlinie. Takimi pochówkami honorowano zasłużonych dla świątyń artystów doby renesansu i baroku. 

Obecność artysty i funkcjonowania jego warsztatu w Niemodlinie na początku lat 20. XVIII wieku potwierdzają również archiwalia morawskie. W zapiskach dotyczących budowy nowego kościoła dla klasztoru trynitarzy w Zaśovej, fundacji rodu Żerotinów, znajduje się informacja, że główny ołtarz wykonano właśnie w Niemodlinie.Ciekawostkę stanowi fakt, że warsztat rzeźbiarski w Niemodlinie prawdopodobnie funkcjonował po śmierci Kósslera przynajmniej przez kolejne pięćdziesiąt lat. Prowadzili go jego spadkobiercy lub współpracownicy. Świadczą o tym dwa spisy z czasów pruskich (z 1756 i 1782 roku). Wymieniają one obecność „jednego” rzeźbiarza wśród rzemieślników miasteczka.

Przez wiele lat historycy zadawali sobie pytanie, co sprowadziło Michaela Kósslera z rodziną do Niemodlina. Wymieniano pojawienie się zamówień z Górnego Śląska czy konieczność mierzenia się ze wzrastającą konkurencją tam, gdzie wcześniej przebywał. Dzisiaj do przyczyn dodaje się też te, związane bezpośrednio z Niemodlinem. Konkretnie chodzi o wykonanie rzeźb do tutejszej kolegiaty. Potwierdzają to badania i prace konserwatorskie przeprowadzone w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Niemodlinie. 

Dzieła Michaela Kósslera przetrwały do naszych czasów na terenie powiatu opolskiego. Oczywiście, należy zacząć od kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Niemodlinie. 

Zwieńczenie ołtarza głównego oraz okazałe uszaki, wykonane z ornamentów roślinnych i wstęgowych, powstały w warsztacie Michaela Kósslera. Jego centrum wypełnia, umieszczone na tle gotyckiego okna wyobrażenie Ducha Świętego, którego symbolem jest gołębica w promienistej glorii, w otoczeniu chmur i aniołków. Z pewną ostrożnością historycy sztuki przypisują mu autorstwo tabernakulum wraz z figurami i adorujące Najświętszy Sakrament anioły. Na tej liście są też zachowane do dzisiaj stopnie ołtarza, które są wykonane z drewna dębowego. Znajduje się na nich dekoracyjny motyw gwiazd. 

Z innych elementów wyposażenia kościoła rzeźbiarz wykonał prawdopodobnie ambonę. Tyle, że jej obecna kolorystyka nie odpowiada tej pierwotnej. Jak na razie nieznanej, ponieważ w XIX i XX wieku ambona uległa co najmniej dwukrotnemu przemalowaniu. Artystycznej specyfiki typowej dla tego rzeźbiarza można się też dopatrzeć w ołtarzu św. Anny. Warto dodać, że znajdują się w nim dwie rzeźby świętych, których nie można przypisać Michaelowi Kósslerowi. Historycy tłumaczą to faktem, że być może jego śmierć przerwała prace przy ołtarzu. I został on dokończony przez innego artystę.

Jeśli chodzi o figurę św. Jana Nepomucena, to zdaniem historyków sztuki  wysmukłe proporcje figury, charakterystyczny sposób ustawienia postaci czy opracowanie detali nosa, oczu, ust, włosów, dłoni wskazują dość wyraźnie na autorstwo Michaela Kósslera.

Uważa się, że dziełem rzeźbiarza z okresu niemodlińskiego był ołtarz boczny Ukrzyżowania w kościele w Grabinie. Dzisiaj on już nie istnieje. Pozostała z niego tylko rzeźba ukrzyżowanego Jezusa. Poza tym Michael Kóssler wykonał ołtarz w drewnianym kościele w Ochodzach. 

Historycy sztuki zauważają też, że rzeźbiarz prowadził dobrze znany i duży warsztat. W związku z tym nasuwa się pytanie, czy jego prace znajdowały się na niemodlińskim zamku. Wiadomo, że wystrój barokowy miała kaplica, która się w nim znajdowała. Został on w całości usunięty i zastąpiony neogotyckim około 1870 roku.